1) AÇIK KÖKLÜ FİDAN DİKİMİ..
2) TÜPLÜ FİDAN DİKİMİ..


1). AÇIK KÖKLÜ FİDAN DİKİMİ NASIL YAPILIR;
Meyve ağaçlarının sağlıklı bir şekilde gelişebilmesi için dikkat edilmesi gereken birkaç adım ve teknik gerektirir. İşte açık köklü fidan dikimi için detaylı bir rehber:

1. Doğru Zamanı Seçmek

Açık köklü meyve fidanlarının dikimi genellikle sonbahar ortası ile ilkbahar başı arasında yapılır. En uygun dönem:

• Sonbahar sonu veya kış başıdır (don olmayan bölgelerde). Bu dönemde dikim yapılması, fidanın kök sisteminin kış boyunca toprakta yerleşmesini sağlar.
• İlkbahar başında dikim, tomurcuklanma başlamadan önce yapılmalıdır.

2. Toprak ve Yer Hazırlığı

Ağaçların sağlıklı gelişimi için doğru yer ve toprak hazırlığı oldukça önemlidir:

• Yer Seçimi: Meyve ağaçları güneşi sever, bu yüzden tam güneş alan bir bölge seçilmelidir. Ayrıca drenajı iyi olan toprak tercih edilmelidir.
• Toprak Hazırlığı: Toprağın pH seviyesi nötr veya hafif asidik olmalıdır. Eğer toprak ağır ve kil içerikli ise, organik madde ekleyerek drenajı artırabilirsiniz. Toprak hazırlığı için dikimden önceki sonbaharda toprak 30-40 cm derinliğinde çapalanmalı ve gevşetilmelidir.

3. Dikim Çukuru Açılması

Fidan dikimi için uygun bir çukur açılmalıdır:

• Çukurun genişliği ve derinliği, fidanın kök büyüklüğüne göre ayarlanmalıdır. Genellikle çukur genişliği 60-80 cm ve derinliği 40-60 cm olmalıdır.
• Kökler çukurda rahatça yayılabilecek şekilde geniş bir çukur açılmalıdır.

4. Fidanın Hazırlanması

Açık köklü fidanların dikim öncesi hazırlanması önemlidir:

• Köklerin İncelenmesi: Fidanın köklerini dikkatlice kontrol edin. Kırık, kuru veya hastalıklı kökler varsa, bu kısımlar temiz bir şekilde budanmalıdır. Çok uzun kökler de hafifçe kısaltılabilir.
• Köklerin Nemlendirilmesi: Dikimden önce köklerin nemli olduğundan emin olun. Eğer kuruma belirtileri varsa, kökleri birkaç saat boyunca su dolu bir kovada bekletebilirsiniz.

5. Fidanı Çukura Yerleştirme

Fidanın doğru bir şekilde yerleştirilmesi önemlidir:

• Dikim Derinliği: Fidanı çukura yerleştirirken aşı bölgesinin (fidanın gövdesindeki şişkinlik) toprak seviyesinin 5-10 cm üstünde kalmasına dikkat edilmelidir. Aşı noktası toprağın altında kalmamalıdır, aksi takdirde ağaç köklenebilir ve anaçtan çıkan sürgünler fidanın gelişimini olumsuz etkileyebilir.
• Köklerin Yayılması: Kökler düzgünce yayılmalı ve kıvrılmamalıdır. Köklerin doğal yayılma yönüne uygun olarak çukurda yerleştirilmelidir.

6. Toprağın Doldurulması ve Sıkıştırılması

Fidanın kökleri çukura yerleştirildikten sonra:

• Toprağı Doldurun: Köklerin etrafını yumuşak ve besleyici toprakla doldurun. Toprağı azar azar doldurarak her aşamada hafifçe bastırın. Bu işlem kökler arasında hava boşlukları kalmasını önler ve fidanın köklere sıkıca tutunmasını sağlar.
• Sıkıştırma: Toprak sıkıca bastırılarak köklerin iyi bir temas sağlaması ve kök boşluklarının ortadan kalkması sağlanmalıdır.

7. Sulama

Dikimden hemen sonra can suyu vermek çok önemlidir:

• Bolca Sulayın: Toprağın köklerle tam temas etmesi ve köklerin canlanması için dikim sonrası bol miktarda can suyu verilmelidir. Toprak iyice suya doyduğunda, fidan daha iyi kök salacaktır.
• Düzenli Sulama: İlk yıl boyunca düzenli sulama, fidanın köklerinin sağlamlaşması için kritik önemdedir. Yağışlara göre sulama sıklığı ayarlanmalıdır.

8. Malçlama

Toprağın nemli kalmasını sağlamak ve yabani otları kontrol altına almak için malçlama yapılabilir:

• Malç Malzemesi: Organik malç (çim kırpıntıları, yapraklar, ağaç kabukları) tercih edilebilir.
• Malç Tabakası: Fidanın etrafına 5-10 cm kalınlığında malç serilmelidir. Ancak malç fidan gövdesine değmemelidir, aksi halde gövde hastalıklara açık hale gelebilir.

9. Destekleme (Gerekliyse)

Rüzgarlı veya eğimli bölgelerde fidanın devrilmemesi için destekleme yapılabilir:

• Destek Kazığı: Fidanın yanına bir kazık çakın ve fidanı yumuşak bir bağ ile kazığa sabitleyin. Bağlama işlemi, gövdeye zarar vermeyecek şekilde esnek olmalıdır.

10. Gübreleme

İlk dikim esnasında aşırı gübreleme yapılmamalıdır:

• Az Miktarda Gübre: Dikim esnasında azot içeren gübrelerden kaçınılmalı, kök gelişimini desteklemek amacıyla potasyum ve fosfor ağırlıklı gübreler tercih edilebilir.
• Dikim Sonrası Gübreleme: İlkbaharda ve yaz başında büyüme döneminde dengeli bir gübreleme yapılabilir.

11. Budama

Fidanın dikim sırasında ilk budaması yapılabilir:

• Tepe Budaması: Fidanın tepe kısmı, kök gelişimini desteklemek amacıyla budanmalıdır. Yan dallar da hafifçe kısaltılabilir.
• Şekil Budaması: İlk yıllarda şekil budaması yaparak ağacın istenilen formu alması sağlanabilir.

12. Bakım ve Koruma

• Yabani Otlarla Mücadele: Fidanın çevresindeki yabani otlar düzenli olarak temizlenmelidir.
• Zararlılarla Mücadele: Böcekler ve kemirgenler gibi zararlılara karşı önlem alınmalıdır. Fidanın etrafına kemirgen koruyucuları yerleştirilebilir.

Sonuç

Açık köklü fidanların doğru şekilde dikilmesi, meyve ağacınızın uzun vadede sağlıklı büyümesi için kritik bir adımdır. Dikim sonrası dikkatli bakım, düzenli sulama ve doğru budama ile fidanınız kısa sürede kök salıp meyve vermeye başlayacaktır.

2). TÜPLÜ FİDAN DİKİMİ NASIL YAPILIR;

Tüplü meyve fidanlarının dikimi, köklerin toprakla kaplanmış olduğu ve genellikle saksı ya da tüp içinde satılan fidanların dikilme sürecidir. Tüplü fidanların en büyük avantajı, yılın her döneminde dikilebilmesi ve köklerinin daha sağlam olmasıdır. Tüplü meyve fidanı dikimi için adım adım rehber:

1. Doğru Zaman ve Yer Seçimi

• Dikim Zamanı: Tüplü fidanlar, açık köklü fidanların aksine yılın her dönemi dikilebilir. Ancak, ideal zaman ilkbahar ve sonbahardır. Bu dönemler fidanın kök salması için daha elverişlidir.
• Yer Seçimi: Fidan için güneş alan, su birikintisi olmayan ve rüzgardan korunmuş bir yer tercih edilmelidir. Meyve ağaçları genellikle tam güneş alan yerleri sever. Güneş ışığı, fidanın gelişimi ve meyve verimi için kritiktir.

2. Toprak Hazırlığı

• Toprak Kalitesi: Fidan dikilecek toprak, geçirgen, organik madde açısından zengin ve iyi drenaj sağlayan yapıda olmalıdır. Kil ağırlıklı topraklar suyu tutarak köklerin çürümesine neden olabilirken, fazla kumlu topraklar yeterince su tutmayabilir. Toprağın organik madde içeriğini artırmak için kompost ya da yanmış çiftlik gübresi eklenebilir.
• pH Seviyesi: Meyve ağaçları genellikle hafif asidik (pH 6-6.5) topraklarda iyi gelişir. Toprağın pH değeri düşükse kireç, yüksekse sülfür ekleyerek dengeleme yapılabilir.

3. Çukurun Açılması

• Çukur Genişliği ve Derinliği: Fidanın kök yapısına uygun olacak şekilde geniş ve derin bir çukur açılmalıdır. Genellikle çukurun genişliği ve derinliği fidanın saksı çapının 1.5-2 katı olmalıdır (yaklaşık 40-60 cm genişliğinde ve derinliğinde).
• Toprak İyileştirmesi: Çukurdan çıkan toprak, fidanı dikerken kullanılmak üzere ayrılmalıdır. Eğer toprak çok sertse, organik gübre veya kompost eklenerek iyileştirilebilir.

4. Fidanın Çukurdan Çıkarılması

• Saksıdan Çıkarma: Tüplü fidanın kökleri zarar görmeyecek şekilde, saksısından dikkatlice çıkarılmalıdır. Bunun için:
  • Saksıyı yan çevirin ve fidanın tabanını hafifçe vurarak kök toprağıyla birlikte dışarı çıkarmaya çalışın.
  • Kökler çok sıkışmışsa ve saksıdan çıkarmakta zorlanıyorsanız, saksıyı kesebilir veya kırabilirsiniz.
• Kök Kontrolü: Fidanın köklerini kontrol edin. Eğer kökler çok sıkışık ve sarmal bir hale geldiyse, kökleri hafifçe gevşeterek açmak faydalı olacaktır. Bu işlem, köklerin toprağa daha iyi yayılmasını sağlar.

5. Fidanı Çukura Yerleştirme

• Doğru Derinlik: Fidanın aşı bölgesi (gövde üzerindeki şişkinlik) toprak seviyesinin hemen üzerinde kalacak şekilde fidan yerleştirilmelidir. Aşı bölgesi toprağa gömülmemeli, aksi takdirde bu bölge köklenebilir ve bitki zarar görebilir.
• Dik Konum: Fidanın gövdesi dik bir şekilde yerleştirilmelidir. Köklerin düzgün yayılmasına dikkat edin.

6. Çukuru Doldurma

• Toprakla Doldurun: Fidanı yerleştirdikten sonra çukuru doldurmaya başlayın. Çukurdan çıkan toprağı azar azar dökerek, her döküşte toprağı hafifçe sıkıştırın. Bu işlem, köklerin etrafında hava boşluğu kalmasını önleyecektir.
• Drenaj ve Hava Boşlukları: Toprak doldurulduktan sonra toprağın düzgün sıkıştırıldığından emin olun. Fidanın kök çevresindeki toprak, köklerin su ve hava ile iyi bir temas içinde olmasına olanak sağlayacak şekilde ayarlanmalıdır.

7. Can Suyu Verme

• Bol Su: Dikim işlemi tamamlandıktan sonra fidanın köklerine iyice su verin. Can suyu, köklerin toprağa daha iyi temas etmesini ve ilk etapta yeterli nemin sağlanmasını sağlar. Toprak nemini düzenli olarak kontrol edin ve fidanın ilk birkaç haftasında toprak kurudukça su verin.

8. Malçlama (Opsiyonel)

• Toprağı Koruma: Fidanın etrafına organik malzeme (malç, ağaç kabuğu, saman vb.) sererek toprağın nemini koruyabilir ve yabani otların çıkmasını engelleyebilirsiniz. Malç tabakası yaklaşık 5-10 cm kalınlığında olmalıdır.
• Malçın Konumu: Malçlama sırasında, malçın fidanın gövdesine direkt temas etmemesine dikkat edin. Malçın gövdeye temas etmesi gövde hastalıklarına yol açabilir.

9. Destekleme (Gerekliyse)

Eğer dikim yapılan yer çok rüzgarlıysa veya fidanın gövdesi inceyse, fidanın devrilmesini önlemek için destek çubuğu kullanabilirsiniz. Destek çubuğu, fidanın hemen yanına çakılmalı ve fidan çubuğa yumuşak bir ip ile bağlanmalıdır. Bağlama çok sıkı olmamalı, fidanın büyümesine engel olmamalıdır.

10. Gübreleme

Dikim sırasında yoğun gübre kullanmaktan kaçının. Ancak toprağı zenginleştirmek için organik gübre (yanmış hayvan gübresi, kompost) kullanılabilir. Gübre doğrudan köklere temas etmemelidir.

• İlk Yıl: Fidanın köklenmesi için ilk yıl çok fazla gübrelemeye ihtiyaç duyulmaz. İlkbaharda hafif bir gübreleme ile bitki beslenebilir.

11. Budama ve Şekillendirme

Fidan dikim sırasında budanabilir:

• Tepe Budaması: Fidanın tepe kısmı, dalların daha fazla büyümesini teşvik etmek amacıyla budanabilir.
• Yan Dalların Kesilmesi: Fidanın sağlıklı büyümesi için yan dalların bir kısmı kesilerek şekil verilebilir. Bu işlem, fidanın düzgün form almasına ve ilerleyen yıllarda sağlıklı meyve vermesine yardımcı olur.

12. Bakım ve Sulama

• Düzenli Sulama: İlk yıl boyunca fidanın düzenli sulanması önemlidir. Toprağın üst tabakası kurudukça su verilmelidir.
• Yabani Otlar: Fidanın etrafındaki yabani otları temizleyerek, besin maddelerinin fidanınıza ulaşmasını sağlayın.
• Hastalık ve Zararlılar: Fidanın yapraklarını ve gövdesini düzenli olarak kontrol edin. Zararlılar veya hastalık belirtileri görülürse, uygun ilaçlama yöntemleri ile müdahale edin.

Sonuç

Tüplü meyve fidanlarının dikimi, köklerin saksı içinde korunmuş olması nedeniyle genellikle daha kolaydır ve başarı şansı yüksektir. Doğru zaman, toprak hazırlığı ve uygun dikim teknikleri ile meyve ağaçlarınız sağlıklı bir şekilde büyüyüp meyve verecektir.